Öfke Kontrolü ve Psikoterapi

Uzman Psikolog Zehra Erol

Öfke doğal, anlaşılabilir ve hepimizin yaşadığı bir duygudur. Çoğunlukla yaşamaktan kaçınır ve yaşamak istemeyiz. Öfkelenmemek için ne kadar çabalasak da öfke vardır ve öfke kontrolü öfkenin kendine ve çevreye zarar vermeyecek şekilde yaşanması ile mümkündür.

Öfkeyi besleyen ve tetikleyen en önemli unsurlardan biri düşüncelerdir. Nelerdir bu düşünceler?

• Öfke ile birlikte oluşan bazı davranışlar (bağırmak, dövmek, hakaret etmek vb..) kişinin kendini savunması olarak algılanır ki bu yanlış inanışlardan biridir.
• Yapılan yanlış cezaya layıktır. (Arabamın önüne kırması yanlış tabi ki indirip döveceksin ki cezasını çekecek.)
• Aynı davranışı tekrar görmek istemiyorsan öfkeni göstereceksin. Tedbir almak amaçlı öfkenin kullanılması. (Oğlum bir daha yüksek sesle müzik dinlemesin diye gerekeni yaptım.)

Bu şekilde düşünceler öfkenin yoğunluğunu ve sıklığını arttırır.

Bunlarla birlikte bedensel tepkiler de oluşur; yüz kızarması, kalbin hızla çarpması, kan basıncında artış, terleme, stres hormonlarının açığa çıkması bunlardan bazılarıdır.

Öfkelendiğimiz durumların bizi kızdıran olaylara tepkimiz olduğunu söylesek de her zaman bu böyle olmayabilir. Asıl duygumuz üzüntü, acı veya kaygı olabilir.. Bu nedenle duygularımızın farkına varmak oldukça önemli.

Öfkeyi yönetebilmek için temel özelliklerini bilmek gerekir. Nedir bunlar?

• Öfkenin sıklığı çok önemlidir. Ne sıklıkla öfkelendiğimizin farkına varıyoruz. Örneğin; Kişi her gün öfkeli olduğunu, en çok öfke hissettiğini söyleyebilir.
• Öfkenin diğer bir özelliği yoğunluğu; Kişinin öfkeyi ne kadar yoğun hissettiği önemli. Öfke kişide taşkınlığa sebep olacak düzeyde mi?
• Öfkenin süresi ne kadardır? Kısa bir süre sonra sakinleşiyor musunuz? Sakinleşmeniz oldukça uzun mu sürüyor? Öfkeniz kine dönüşüyor mu?
• Öfkenizi nasıl ifade ediyorsunuz? Bazı kişiler öfkesini susarak ifade ederler. Bazen de kişi öfkelendiğinde kendini tutmaya çalışır. Bağırmak, bir şeyler kırmak, fırlatmak, dik dik bakmak, vurmak, başkası hakkında olumsuz konuşmalar yapmak, suçlamak da öfkenin gösterilme şekillerindendir.
• Bazen öfke bizi rahatsız eder, bazen de motivasyon sağlar.

Psikoterapide öfke kontrolü ile ilgili neler yapılıyor?

Yaşadığımız olayları algılar, yorumlar, geçmiş, gelecek ve şimdiki deneyimlerimiz üzerinde düşünürüz. Sadece olaylar değil olayları yorumlayışımız üzerinde de düşünmeye muktediriz. Deneyimlerimiz, duygularımız, davranışlarımız üzerinde düşünmek doğamızda vardır. Zaman içinde tekrarlar bazı düşünceler otomatik hal alır, inatçı hale gelebilir. Bu inatçı ve katı düşüncelerle bağlantılı tepkilerde kökleşir ve bunların daha az farkına varırız. Tetikleyici durumlar karşısında öfkeli davranışlarımıza neden olan kökleşmiş, katı düşünceleri görmek zor olabilir. Terapide bu düşüncelerin farkına varmak, bunlarla ilişkili tepkileri görmek ve duygularımız üzerine etkisini anlamak oldukça önemlidir. Farkındalık geliştirmek, davranış pratikleri, düşünme şekillerinde farklılıklar değişimi sağlar. Bunu yaparken kişinin kendini gözlemesi, stratejik sorular, yaşanan duygusal deneyimlerle bağ kurmak gibi tekniklerden yararlanılır.

Uzman Psikolog Zehra Erol

www.zehraerol.com

Yazılı olarak izin alınmadan alıntı yapılamaz.

Uzman Psikolog Zehra Erol’un diğer makaleleri için lütfen tıklayınız