Depresyon – Ruhsal Çöküntü

Depresyon yaşayanların yakınmaları

Depresyon yaşayan bir kişi kendisini mutsuz, moralsiz, keyifsiz, isteksiz ve yorgun hisseder. Eskiden canla başla, istekle yaptığı şeyleri artık yapmak istememeye, kendini zorlayarak yapsa da artık bunlardan eski tadı alamamaya başlar. Yaşama sevincinin yerini “üzüntü, keder, mutsuzluk, isteksizlik, karamsarlık, umutsuzluk ve suçluluk” gibi duygular alır. Basit moral bozukluğunda ya da depresyonun hafif olduğu durumlarda kişi bu yakınmalardan zaman zaman uzaklaşır ve eski neşesini yeniden kazanır. Fakat depresyon hastalık halini almaya başladığında bu yakınmalar süreklilik kazanmaya başlar, günlerce haftalarca hiç geçmeden sürer. Eskiden onu mutlu eden yaşantılar artık onu hiçbir şekilde mutlu etmez.

Bu belirtiler yanında depresyonlu kişilerde iştah değişiklikleri (iştahsızlık ya da iştah artışı), vücut ağırlığında değişme (zayıflama ya da şişmanlama), uyku bozuklukları (uykuya dalamama, geceleri uyanma, sabahları çok erken uyanıp tekrar uykuya dalamama, sabahları dinlenmiş bir şekilde kalkamama, aşırı uyuma), durgunluk, yorgunluk, bitkinlik, halsizlik, enerji kaybı (eskisine göre daha çabuk yorulma, kendini güçsüz, halsiz ve bitkin hissetme) gibi yakınmalar da hemen her zaman bulunur.

Depresyon yaşayan bir kişide bu durumun basit bir moral bozukluğundan mı yoksa bir ruhsal hastalıktan mı kaynaklandığı mutlaka araştırılmalıdır. Diğer yandan bedensel hastalıkların ya da çeşitli hastalıklarda kullanılan ilaçların da depresyon belirtisi oluşturabileceği unutulmamalıdır.

Depresyon yakınmaları olan kişilerde neler olabilir?

Depresyon yakınmaları olan kişilerde aşağıdaki durumların olabileceği akla gelmelidir. Bu seçeneklerden hangisinin söz konusu olduğuna ancak bir doktorun karar verebileceği unutulmamalıdır.
– Olağan duygulanım: Günlük olaylarla ilgili olarak gelişen, saat ya da bir kaç günle ifade edilecek kadar süren, kolayca geçen ya da unutulan, günlük yaşamı etkilemeyen duygular (Bir depresif bozukluk söz konusu değil, duygu değişimleri söz konusu.)
– Demoralizasyon: Günlük yaşam içinde karşılaşılan bir sorun sonrasında ortaya çıkan, haftalar ve aylarla ifade edilebilecek kadar süren, kişide belirgin rahatsızlık yaratan, süreklilik göstermeyen (kişi zaman zaman iyilik halini yakalar), kişinin yaşamını ve yaşam kalitesini olumsuz etkileyen ancak bir ruhsal hastalık tanısı konulmasını gerektirecek düzeyde olmayan yakınmalar (Moral bozukluğu ya da uyum bozukluğu düşünülmeli).
– Ruhsal hastalık: Bir stres etmeni ile ilişkili olarak ya da hiçbir stres etmeni yokken ortaya çıkan, kişide belirgin rahatsızlık yaratan, süreklilik gösteren (kişi eski iyilik halini yakalayamaz, biraz iyi olsa bile eski iyilik haline ulaşamaz), kişinin yaşamını ve yaşam kalitesini olumsuz etkileyen yakınmalar. Bu durumda en sık bir depresif bozukluk söz konusu olacak olmakla birlikte diğer ruhsal bozuklukların da (anksiyete bozukluğu, beden belirti bozukluğu ve bipolar bozukluk gibi) söz konusu olabileceği unutulmamalıdır.
– Bir bedensel hastalığa bağlı olarak gelişen yakınmalar: Hipotiroidi (tiroid bezinin yetersiz çalışması) gibi bazı hastalıklarda depresyonda görülen yakınmalar sıklıkla görülür.
– İlaç kullanımı ile ilişkili yakınmalar:  Kişide daha önce bir yakınma yokken bir ilaç başlandıktan sonra depresyon yakınmaları geliştiyse düşünülmelidir.
– Madde kullanımı ya da bırakılması nedeniyle gelişen yakınmalar: Madde bağımlılığı olan bireylerde depresyona çok sık rastlanmaktadır. Bu durumun biyolojik mi, psikolojik mi etkiyle oluştuğunu belirlemek çok zordur. Diğer yandan madde kullanımının azaltılması ya da bırakılması da depresyona yol açabilmektedir.

Tedavisi Gerekir mi?

– Bedensel ya da ruhsal hastalık hali söz konusu ise depresyonun mutlaka tedavisi gerekmektedir. Tedavi gerektirecek düzeyde depresyon yaşayanların aile hekimlerine ya da bir psikiyatriste başvurmaları gerekmektedir. Uygun biçimde tedavi edilmediğinde depresyon kronikleşebilmekte ve hastanın yaşam kalitesini bozabilmektedir. Depresyonun en korkulan sonuçlarından birisi de intihardır. Depresyon ağırlaştıkça intihar düşünceleri ve intihar girişimleri de görülebilmektedir.

– Bir hastalık söz konusu olmasa bile kişilik özellikleri nedeniyle sık sık ve kolayca moral bozukluğu yaşayanların da bir ruh sağlığı uzmanına (klinik psikolog, psikiyatrist) baş vurmayı düşünmesi gerekmektedir. Bu tür durumlarda genellikle ilaç tedavisinden çok psikoterapötik girişimler uygulanmaktadır.

Güncelleme: 26.11.2022

Prof. Dr. Erol Özmen
Manisa Celal Bayar Üniversitesi
Tıp Fakültesi Psikiyatri Anabilim Dalı

Muayenehane:
Talatpaşa Bulvarı, No: 50, Dora Apt, Kat: 3, Daire: 3, Alsancak, İzmir
Yüz yüze ya da  online görüşme randevusu için telefon : 0 542 236 13 54