Enkoprezis – Dışkı Kaçırma – Kaka Kaçırma*

Çocuğun gelişimsel olarak dışkılama denetimini kazandığı (kakasını tutabilmeye başladığı) yaşta ya da daha büyük olmasına karşın denetimi sağlayamayıp dışkı kaçırması enkoprezis (enkoprezi, dışkı kaçırma, kaka kaçırma) olarak adlandırılır.

Çocukluk çağında özel bazı durumlarda ya da ender olarak yaşanan dışkı tutamama enkoprezis olarak nitelenmez. Enkoprezisde istemsiz (ya da amaçlı), uygunsuz yerlerde (giysi, döşeme vs) ve yineleyici biçimde dışkılamanın yapılması söz konusudur. Çocuğun takvim yaşı en az 4 ise ve istemsiz dışkılama üç ay süreyle ayda en az bir kez geçekleşiyorsa çocukta tanı alacak düzeyde bir sorun söz konusu demektir.

Enkoprezisin çoğu zaman psikolojik bir rahatsızlık olmasına karşın bazen sinir sistemi, mide-barsak sistemi ve endokrin sistemi hastalıkları olmak üzere bedensel hastalıklardan da kaynaklanabilmektedir.

Psikolojik kökenli enkoprezis durumlarında çoğu zaman yetersiz ya da yanlış tuvalet eğitimi söz konusudur. Anne ve/veya babanın mükemmeliyetçi, zorlayıcı ve inatlaşıcı tutumları enkoprezis gelişme olasılığını arttırmaktadır. Altta yatan psikolojik nedenlerden bir diğeri ise ihmal ve istismardır.

Zamanı geldiğinde dışkısını tutmaya başlayan çocukta sonradan enkoprezis geliştiyse baştan beri dışkısını tutma sorunu yaşayan çocuklara göre altta yatan psikolojilk bir sorun olma olasılığı daha yüksektir.

Enkoprezis düşündüren yakınmalar söz konusu olduğunda çocuğun öncelikle çocuk doktoruna götürülmesi ve altta yatan bir bedensel hastalık olup olmadığının değerlendirilmesi gerekmektedir. Sorun psikolojik ise ya da ikincil psikolojik sorunlar ortaya çıktıysa çocuk,  çocuk ve ergen psikiyatristi tarafından da değerlendirilmelidir.

Enkoprezisi olan çocuklara onları utandıracak biçimde davranılması sorunu daha karmaşık hale getirmektedir. O nedenle  bu çocuklarla alay edilmemeli ve dalga geçilmemelidir. Aynı şekilde çocukla inatlaşmaya geçilmesi, otoriter zorlamalar ve cezalandırmalar da enkoprezisin seyrini olumsuz etkilemektedir.

*Toros F. (2007) Eliminsayon bozuklukları. Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları içinde, editörler: AS Aysev, YI Taner. Baskı: Golden Print, s.617-626.

Düzenleyen:

Prof. Dr. Erol Özmen
Manisa Celal Bayar Üniversitesi
Tıp Fakültesi Psikiyatri Anabilim Dalı

Muayenehane:
Talatpaşa Bulvarı, No: 50, Dora Apt, Kat: 3, Daire: 3, Alsancak, İzmir
Yüz yüze ya da  online görüşme randevusu için telefon : 0 542 236 13 54