Seçici serotonin geri alım engelleyicisi antidepresan kullanırken dikkat edilmesi gereken konular

Günümüzde depresyon tedavisinde en çok kullanılan ilaçlar arasında ilk sırayı seçici serotonin geri alım önleyicisi olarak adlandırılan antidepresan ilaçlar almaktadır.

Bu ilaçlar arasında essitalopram, (cipralex®, citoles®, esram®, esmax®, eslorex®, secita®, tiopram®, zendor®) fluoksetin (deprex®, depset®, florak®, foxeteva®, fulsac®, prozac®, zedprex®), fluvoksamin (faverin®), paroksetin (paroteva®, paxil®, paxera®), sertralin (lustec®, lustral®, selectra®, serdep®, seralin®, serteva®) ve sitalopram (cipram®, citara®, citexam®, citolap®, citrex®, citol®, eslopram®, relaxol®, laira®, vodelax®) bulunmaktadır.

Bu ilaçlarla ilgili aşağıda bazı bilgiler verilmiştir. Ancak ilaçlarla ilgili her türlü sorunun ilacı veren doktorla konuşulması gerektiği ve daha ayrıntılı bilgilerin ilaç kutusunda bulunan prospektüslerde bulunduğu unutulmamalıdır.

Bu ilaçlar doktor tarafından yazılmadıkça rastgele olarak kullanılmamalıdır.

Bu ilaçların ara sıra ya da ihtiyaç duyulunca kullanılmalarının hiçbir anlamı yoktur.

Bu ilaçların depresyonu ortadan kaldırabilmesi için düzenli bir şekilde kullanılması gerekmektedir. İlaçlar mümkün olduğunca hiçbir doz atlanmadan kullanılmalıdır. İlacın içilmesinin unutulduğu bir sonraki ilaç saatinde hatırlanırsa fazladan ilaç alınmamalıdır. Saatler içinde hatırlanırsa o günkü doz hatırlandığı anda içilmeli, ertesi gün ilaç aynı saatte içilmeye devam edilmelidir.

Tedavi edici güç açısından bu ilaçlar arasında fazla fark yoktur. Başka bir deyişle depresyonu iyileştirici etkileri açısından birbirlerine göre bu ilaçların çok özel bir üstünlükleri bulunmamaktadır.

Bu ilaçların depresyonu iyileştirici etkileri çoğu zaman ikinci haftadan sonra başlar.

Bu nedenle ilk haftalarda belli bir iyileşme söz konusu olmazsa ilacın yararlı olmayacağı düşünülmemelidir. İlacın tam iyileştirici etkisinin çıkması ve hastalık öncesi hale dönme çoğu zaman birkaç ay içinde olmaktadır.

Rahatsız edici yan etkiler ise ilk günlerden itibaren ortaya çıkabilmektedir. Hatta bu nedenle bir çok hasta ilaçtan hiç bir yarar görmemesi bir yana daha kötü olduğu düşüncelerine kapılmaktadır.

Depresyonun rahatsız edici belirtileri iyileştikten sonra bile ilaçların uzun süre kullanılması gerekmektedir. Doktor tarafından belirlenen süreden önce ilaçlar kesildiğinde depresyon yeniden ortaya çıkabilmektedir. İlaçlar başlangıçta depresyonu tedavi etmek amacıyla kullanılırken, daha sonra da koruyucu amaçla (depresyonun yeniden ortaya çıkmasını önlemek amacıyla) kullanılırlar. Başka bir deyişle bu ilaçlar depresyonu tedavi etmeleri yanında depresyonun tekrar ortaya çıkma olasılığını da azaltmaktadırlar.

Depresyon tedavisi uzun süren bir tedavidir. Depresyon tanısı konan ve antidepresan ilaç başlanan ve ilacından yarar gören hastalarda bu süre genellikle birkaç yılı bulmaktadır.

Bu ilaçların bağımlılık yapıcı etkileri bulunmamaktadır.

Bu ilaçların çoğunun sabah alınması önerilir.

Az sayıdaki hastada bulantı-kusma gibi mide-bağırsak sistemi ile ilgili yan etkiler görülür. Daha düşük dozlarda başlanması ve tok karına alınması bu yan etkileri azaltabilmektedir.

Bu ilaçların depresyon iyileştirici dozları arasında farklılıklar bulunmaktadır. Bir ilacın 10 mg dozunda başka bir ilacın 50 mg dozunda kullanılması o ilacın daha güçlü ya da daha ağır bir ilaç olduğu anlamına gelmemektedir. Her ilacın kendine göre bir iyileştirici dozu vardır, kullanılan ilaç dozundan yola çıkılarak ilaçların karşılaştırılması doğru bir yaklaşım değildir.

İlacın aniden kesilmesi durumunda kesilme belirtisi olarak adlandırılan bazı yakınmalar (sinirlilik, uykusuzluk ve huzursuzluk gibi) ortaya çıkabilmektedir. Bu nedenle ilaç bırakılacağı zaman dozunun yavaş yavaş azaltılarak bırakılması gerekmektedir.

Bu ilaçları kullanırken başka ilaç kullanılması gerekirse ilacı yazan doktora kullanılmakta olan antidepresan ilaç mutlaka söylenmelidir.

Depresyon tanısı konan ve bu ilaçlardan birisi yazılan hastalar her hangi bir bedensel hastalıkları olup olmadığını, geçmişte her hangi bir antidepresan ilaç kullanıp kullanmadığını, kullandılarsa bundan yarar görüp görmediklerini ve yan etkisi olduysa yan etkilerini mutlaka doktoruna söylemelidirler.

Bu ilaçlar (hastanın yaşı, var olan bedensel hastalıkları ve sürekli kullandıkları ilaçlar dikkate alınarak) yaşlı hastalarda güvenle kullanılabilmektedirler.

Doktor önerisiyle bedensel hastalığı olanlarda güvenle kullanılabilmektedirler.

Bu ilaçlar depresyon tedavisi dışında panik bozukluğu, obsesif kompulsif bozukluk ve yaygın anksiyete bozukluğu gibi bir çok ruhsal rahatsızlığın tedavisinde de kullanılabilmektedir.

Prof. Dr. Erol Özmen

Muayenehane:
Talatpaşa Bulvarı, No: 50, Dora Apt, Kat: 3, Daire: 3, Alsancak, İzmir
Yüz yüze ya da  online görüşme randevusu için telefon : 0 542 236 13 54

Yazılı olarak izin alınmadan alıntı yapılamaz.

Prof. Dr. Erol Özmen’in diğer makaleleri için lütfen tıklayınız