Sınav Stresi / Sınav Kaygısı

İnsan hayatında önemli günler vardır. ÖSS ve SBS sınavları da hem aileler için hem öğrenciler için böyle günlerden birisidir. Büyük umutlarla beklenir sınav. Bu umuda heyecan ve korku da eşlik eder. Heyecan ve korku yaşanması son derece doğal bir tepkidir. Kolay değil, bu sınavlar insanın yaşamını belirleyecek önemli dönemeçlerden birisidir. Yaşanan stres ve kaygı bir çok gencin sınavda başarı düzeyini etkileyebilmektedir. Aşağıda sınav öncesinde ve sınav sırasında yaşanabilecek stres ve kaygıyı azaltacağı düşünülen bazı açıklamalar ve öneriler verilmiştir:

• Heyecan belli bir düzeyde kaldığı zaman zihnin daha verimli çalışmasını sağlar, fakat belli bir düzeyi aştığında ise sorun yaratabilir. “Yapıcı kaygı” ile “yıkıcı kaygı”nın birbirinden ayırt edilmesi çok önemlidir. Yaşadığınız kaygı sınavlarda performansınızı olumsuz etkiliyorsa yıkıcı bir kaygıdan söz edilir ve mutlaka kaygıyı yatıştırma yolları bulunmalıdır. Sınav performansını olumsuz etkilemeyen yapıcı kaygı ise zararlı değildir.
• Sınav ve sınav sonucunun her şey demek olmadığını unutmayın. Hayat insana her zaman çok farklı seçenekler sunabilmektedir.
• Bilgi toplayın. Sınavda karşılaşabileceğiniz her şeyle ilgili bilgi sahibi olun. İnsanın bildiği bir şeyle karşılaşması daha az kaygı yaratır. Sınavın nasıl yapılacağı, kaç soru sorulacağı, daha önce ne gibi soruların sorulduğu araştırıp öğrenilmelidir.
• Mümkün olan en iyi şekilde hazırlanmaya devam edin. Ağır ve ciddi çalışmayı son günlere bırakmayın. İlke olarak son güne çalışma bırakılmaması tavsiye edilir. Fakat yorucu olmayan hatırlamaya yönelik gözden geçirmelerin zararı olmayacağı unutulmamalıdır.
• İlke olarak sınav yaklaştıkça yeni bilgiler edinmeye çalışmak yerine, daha önce öğrenilenleri tekrarlamak daha yararlıdır. Son günlerde panik halinde her şeyi öğrenmeye çalışmak yerine bildiklerini en iyi biçimde yapmak daha doğru bir yaklaşımdır. Özellikle son günlerde buna daha çok dikkat etmek gerekir.
• Sınav yeriniz belli olduktan sonra, mutlaka gidip görün.
• Sınavı zihninizde canlandırın. Daha iyi canlandırabilmek için aynı saatte, aynı sayıda ve aynı nitelikleri taşıyan soruları çözün. Kendinize yapabileceğinizin en iyisini yapacağınızı ve başaracağınızı telkin edin.
• Deneme sınavlarına girin. Deneme sınavlarını sanki gerçek sınava giriyormuş gibi ciddiye alın. Deneme sınavlarında başarılı olup olmadığınız kadar, zamanı nasıl kullandığınıza ve sınav kaygısını aşıp aşamadığınızı da gözleyin.
• Sınav öncesinde kendinizi aşırı stres altında hissediyorsanız, bu stresi atmanın yollarını bulun. Gerekirse arkadaşlarınızla dertleşin. Daha önce sınava girenlerle konuşun.
• Yaşadığı sorunları, yaşadığı kaygıyı herkesin kendine özgü çözüm yolları vardır. Daha önce girdiğiniz benzer bir sınava girdiyseniz, bu sınavda yaşadıklarınız sizin için önemli bir yol göstericidir.
• Sınav yaklaştıkça sizi ne rahatlatıyorsa onları daha çok yapmaya çalışın. Kendinizi aşırı yormadan yürümek ve spor yapmak yararlıdır. Aşırıya kaçmadan, sınava odaklanmayı bozmadan arkadaşlarla buluşmak ve gezmek yararlı olabilir.
• Zihni karıştıran, zihni yoran televizyon programlarından, bilgisayar oyunlarından uzak durun.
• Stresle nasıl baş ettiğinize bakın. Bugüne kadar kullandığınız yöntemler yetersiz kalıyorsa başka yollar bulun. Olumlu hayaller kurun. Güzel günleri, güzel şeyleri düşünün. Sınava girdiğinizi ve elinizden gelenin en iyisini yaptığınızı düşünün.
• Sınavı önemsememekten, “zaten yeterince çalışmadım”, “ben nasıl olsa kazanamam”, “nasıl olsa başaramam” ve “bu sistemle bir yere varılmaz” gibi yaklaşımlardan uzak durun. Bu tür yaklaşımlar sınava sınavın gerektirdiği kadar özen gösterilmemesine yol açarak, gencin olağan başarısını göstermesini engellemektedir. Yapabileceğinizin en iyisini yapacağınızı ve başaracağınızı düşünün.
• Ne olduğunu bilmediğiniz, önceden denemediğiniz, doktor tarafından önerilmeyen ilaçları kullanmaktan uzak durun.
• Daha önce başarısız olduysanız, bu deneyimin bazı konularda işinizi kolaylaştıracağını unutmayın.
• Birkaç hafta önceden uyku düzeninizi sınav saatine göre ayarlayın. Yeterince uyumayı, sınavdan önceki güne bırakmayın. Rahat uyku uyuyabilmek için gerekli ortamı oluşturun. Sınav gecesi uyuyamama olasılığına karşı önceki günlerde düzenli uyuyun. Birikmiş bir uykusuzluğa göre bir günlük uykusuzluğun sınav performansını etkileme olasılığı daha düşüktür.
• Sınavdan önceki gün ve sabah yediklerinize ve içtiklerinize dikkat edin. Her zaman yediklerinizden çok farklı şeyler yemeyin. Mideniz ne aşırı şişkin, ne de yarı aç – yarı tok olmalı.
• Sınav günü en rahat ettiğiniz giysilerinizi giyin. O günkü hava durumunu dikkate alın.
• Kafanıza “hiçbir şey hatırlamıyorum” ve “kafamdaki her şey silindi” benzeri düşünceler üşüşürse kendinize bunların gerçekdışı olduğunu hatırlatın. Bilgileri hatırlayıp hatırlamadığınızı sınamaya kalkmayın. Kendinize sorular sorup bunlara cevap vermeye çalışmayın. Daha önce de benzer şeyler yaşadıysanız, bunları düşünün; korktuğunuz gibi her şeyi unutmadığınızı hatırlayın. Kendinize bir yılda öğrendiğiniz bilgileri bir anda aklınızda sıralamanın mümkün olmadığını, sınavda öğrendiklerinizin zaten aklınıza geleceğini söyleyin.
• Sınav sırasında aşırı heyecana kapılırsanız, biraz soluklanmanın yararlı olduğunu unutmayın. Birkaç dakika kaybedeceğim korkusunun bir panik havasına dönüşmesini engelleyin. Birkaç dakika gözleri kapatarak derin nefes almak size bir şey kaybettirmez. Kendinize heyecan halinizin geçici olduğunu, yapabileceğinizin en iyisi yapacağınızı söyleyin. Zor sorulara takılıp kalmayın, böyle bir durumda kolay sorulardan çözmek rahatlatıcı olabilir.
• Sınav anında kendinize sık sık elinizden gelenin en iyisini yapacağınızı hatırlatın. Soruları telaşa kapılmadan okuyun.
• “Ya soruları yetiştiremezsem” kaygısına kapılmayın. Yapabildiğiniz kadarını yapmayı hedefleyin. Sorular önceki yıllara göre çok zorsa herkesin aynı soruları çözdüğünü unutmayın.
• Kaydırma yapmamak için özel özen gösterin.
• Sınavların bir sıralama belirleme amacıyla yapıldığını ve herkese aynı sorular sorulduğunu unutmayın.
• Sınava yakın zamanlarda yapılan deneme sınavlarını taktik belirlemek (hangi sorulardan başlayacaksınız, zamanı nasıl ayarlayacaksınız, sınav boyunca ne tür duygular yaşayacaksınız) amacıyla kullanın.
• Başkalarında çok yararlı olan taktiklerin size uygun olmayabileceğini unutmayın ve tavsiye edilen bir yöntemi ilk kez sınav sırasında denemeyin.

Prof. Dr. Erol Özmen

Muayenehane:
Talatpaşa Bulvarı, No: 50, Dora Apt, Kat: 3, Daire: 3, Alsancak, İzmir
Yüz yüze ya da  online görüşme randevusu için telefon : 0 542 236 13 54

Yazılı olarak izin alınmadan alıntı yapılamaz.

Prof. Dr. Erol Özmen’in diğer makaleleri için lütfen tıklayınız