Kendine Zarar Verme

Kendine zarar verme davranışı nedir?

İnsanoğlu kendi bedenine, ruhuna, sosyal ilişkilerine ve toplum içindeki konumuna zarar verecek şekilde davranabilir. Psikoloji ve psikiyatri dünyasında ise ‘kendine zarar verme davranışı’ kavramı bedene zarar verme ile sınırlı tutulur. Kendine zarar verme davranışı bireyin kendini öldürme niyeti olmaksızın, yineleyici biçimde bedenine ve dokularına zarar vermesi olarak tanımlanır.

Kişinin kendine zarar verme davranışı vücutta kalıcı izler ve hasarlar bırakabilmektedir.

Kendini öldürme amaçlı intihar ve intihar girişimleri çok farklı dinamikler taşıyor olması nedeniyle bilimsel alanyazında farklı kavramlar olarak ele alınır.   

Kendine zarar verme davranışı genellikle ergenlik döneminde başlar.

Kendine zarar verme davranışına örnekler olarak ‘kendini yaralama’, ‘kendini kesme’, ‘deriyi yolma’, ‘yakma’, ‘saç yolma’, ‘başını vurma’, ‘başına vurma’,  ve ‘faça atmak‘ sayılabilir.

Bir insan neden kendine zarar verir?

Bütün kendine zarar verme davranışlarını tek bir nedenle açıklamak mümkün değildir. 

Kendine zarar verme çoğu zaman önceden planlanmadan dürtüsel olarak ortaya çıkar. Genellikle bir stres etmeniyle, gerçek dışılık ve boşluk  duyguları ile ilintili olarak ortaya çıkar. Bu tür davranışları olanlar kendilerini daha iyi hissetmek veya duygularını kontrol etmek için böyle bir davranış sergilediklerini ve sonrasında rahatladıklarını ifade ederler.

Kendine zarar verme ve psikiyatrik hastalıklar

Koşullar oluştuğunda kendine zarar verme davranışı hiçbir ruhsal hastalığı olmayan bireylerde de görülebilecek olmakla birlikte sıklıkla aşağıda belirtilen ruhsal bozuklukların bir belirtisi olarak ortaya çıkar.  Kendine zarar verme davranışı tekrar tekrar ortaya çıkıyorsa bunun bir ruhsal bozukluk belirtisi olma olasılığı daha yüksektir. 

– Borderline kişilik

– Antisosyal kişilik

– Madde kullanım bozuklukları

– Psikotik bozukluklar: Psikotik bozukluklarda görülen kendine zarar verme davranışları genellikle çok farklı nitelikler (göz çıkarma, kastrasyon ve amputasyon gibi) taşır. Psikotik bozukluğu olan hastalar genellikle sanrı ve varsanıların etkisiyle  böyle bir davranış gösterir.

– Yeme bozukluğu

Kendine zarar verme davranışı olan bireylerde her hangi bir psikiyatrik hastalığın bulunma olasılığı çok yüksektir. En sık rastlananlar arasında depresif bozukluklar ve anksiyete bozukluğu sayılabilir.

Tekrarlayan biçimde kendine zarar verici davranışları olanların mutlaka bir psikiyatriste başvurmayı düşünmesi gerekmektedir.

Kendine zarar vermekten korkma

Kendine zarar vermekten korkma daha çok kontrolünü kaybederek istemediği bir takım şeyler yapabileceğini düşünenlerde görülür. Birçok insanın aklına zaman zaman kafasından kolayca atabildiği kontrolsüz bir davranışta bulunabileceği düşüncesi gelebilir. Fakat bu düşünce sanki böyle bir şey yapacakmışçasına bireyde korku yaratıyorsa, birey bu düşünceyi kafasından atmakta zorlanıyorsa ve uzun süre onun yarattığı korkudan kurtulamıyorsa bu klinik olarak önemsenmesi gereken bir duruma işaret eder. Bir ruh sağlığı ve hastalıkları uzmanına baş vurmayı gerektirir.

İlginizi çekebilecek yazılar

Gençler ve Kendilerine Zarar Verme Davranışları – Klinik Psikolog İpek Gökozan