Psikoloji & Psikiyatri

TAM METİN KİTAP:

Geçinilmesi Zor İnsanlarla Geçinme Sanatı
Prof. Dr. Erol Özmen
Meta Basım Matbaacılık Hizmetleri
İzmir – 2011

GÜNÜMÜZDE KİŞİLER ARASI İLİŞKİLER VE İLETİŞİM*

“İnsan konuşa konuşa, hayvan koklaşa koklaşa anlaşır”

 İnsanın biyolojik, psikolojik ve sosyal gereksinimlerini karşılayabilmesi için diğer insanlarla ilişki ve iletişim içine girme zorunluluğu vardır. Yakın zamana kadar insanlar ağırlıklı olarak belirli sayıda insanla ilişki kurar ve ilişki içinde oldukları insanlarla uzun süredir var olan ilişkileri nedeniyle de birbirlerini iyi tanırlardı. Toplumların kalabalıklaşması, toplum içindeki işbölümünün çeşitlenmesi ve teknolojik gelişmeler sonucunda insanlar giderek daha çok sayıda insanla ilişki kurmak    zorunluluğu ile karşı karşıya kaldılar. Eskiden aile, eş, dost, akraba ve aktörleri pek değişmeyen bir çevrede yaşam sürdürülürken günümüzde eş-dost-akraba dışında görüşülen insanlar hem sayıca arttı hem de nitelik olarak çeşitlendi. İnsan toplulukları kalabalıklaştıkça insanların birbirlerine açık, dürüst ve içten davranmaları giderek azaldı.

Günümüzde giderek karmaşıklaşan toplumsal yaşam nedeniyle ilişki kurulan insan sayısında hesaplanamayacak kadar artış olması yanında, ilişkilerin niteliğinde de büyük bir değişim yaşandı. Birçok insanla her hangi bir duygusal bağ ya da duygusal yatırım olmaksızın yalnız bir ya da bir kaç kez ya da sınırlı bir süre ve belirli bir çerçevede görüşülmeye başlandı. Anne babaların çocuklara, çocukların anne ve babalarına,

Kitaptaki sayfa no:15

kardeşlerin birbirine bakış açısı değişti. Komşular birbirlerini çok iyi tanıyan, her zorlukta yardım istenen ya da yardımına koşulan      insanlar iken günümüzde yabancı insanlar haline dönüştüler. İş yerlerinde duygusal bağlanmanın olmadığı zorunlu birliktelikler yaşanır oldu.

Günümüzde insanlar gönüllü olarak ya da tercih ederek kurulan ilişkiler yanında (belki de onlardan daha çok) çeşitli nedenlerle birçok insanla zorunlu olarak ilişki kurmak durumunda kalmakta ve ilişki kurmak zorunda kaldığı bu insanların çoğunu seçme şansına sahip olamamaktadır. Hatta insanların günlerinin ve yaşamlarının önemli bir kısmı, belli bir çerçeve dışında yeterince tanımadıkları ya da gönüllü olmadan zorunlu olarak ilişki kurduğu bu insanlarla geçmektedir. Günümüzde insanlar yaşamlarının önemli bir kısmını iş gereği bir arada olmak zorunda  olduğu insanlarla geçirmek durumunda kalmaktadırlar. İşyerinde her gün birlikte olmak zorunda olduğumuz insanlarla, iş yerimizde iş gereği karşılaştığımız insanlarla, resmi ya da özel bir kuruma gittiğimizde işimizi halleden insanlarla istesek de istemesek de bir ilişki kurmak zorunda kalmakta ve karşılıklı bir etkileşim yaşamaktayız.

İlişkilerde sürekliliğin ve çok yönlülüğün kaybolmaya başlaması en azından bazı ilişkileri iki insan arasında derinliği olan bir ilişkiden, belirli bir amaca ya da bir iş için kurulan ilişkiye dönüştürmüştür.

Kitaptaki sayfa no: 16

Bu nedenle günümüzde insan ilişkilerinin daha profesyonelce götürülmesi önem kazanmıştır. Yakın ilişkiler kurulan insanlarla ilişkilerde de (doğaçlama ve içinden geldiğince davranma hala önemini korumakla birlikte) ilişkilerdeki beklentilerin çeşitlenmesi ve değişmesi nedeniyle zaman zaman ilişkilerin bilinçli olarak yönlendirilmesi ya da yönetilmesi gereksinimi ortaya çıkmıştır. Fakat yakınlık gerektirmeyen ilişkilerde ilişkilerin yönlendirilmesi ve yönetilmesi gereksinimi daha da önem kazanmaktadır. Her hangi bir gereksinimin (örneğin marketten alışveriş yapılması) ya da zorunluluğun (örneğin iş yaşamı) yarattığı ilişkinin kendi sınırı içinde kalmak zorunda olması insanları bu tarz bir ilişkiye yöneltmektedir. İnsan ilişkilerini yönlendirebilmek ve yönetebilmek için insanların kişiler arası ilişkileri etkileyen etmenler konusundaki bilgilerini ve iletişim becerilerini geliştirmeleri gerekmektedir.

İlişki ve iletişim kurma becerilerinin en önemlileri arasında, insanın kendini tanıması, karşıdaki insanı tanıyabilmesi ve insan davranışlarını değerlendirebilmesi bulunmaktadır. Bu beceriler insanın hem kendisinin hem karşısındakinin yaşanacak bir olay sonrasında yaşayacağı duygu ve düşünceleri ve göstereceği tutum ve davranışları olacağa yakın öngörmesini sağlar. Kendisini ya da karşısındaki kişinin tutum ve davranışlarını önceden görebilme de insana daha olumlu bir ilişki geliştirme şansı verir.

Günümüzde çok sayıda insanla ilişki kurmak zorunda kalınması ve insan ilişkilerinin bireysel ve toplumsal boyutta  giderek karmaşıklaşması, her insanın iletişim ve ilişki kurma becerilerini geliştirmesini gerektirmektedir. Diğer insanlarla ilişkilerini yönlendirebilme becerisi kişinin bireysel, toplumsal ve mesleksel ilişkilerinde daha başarılı olmasını, daha huzurlu ve daha mutlu bir yaşam sürdürmesini sağlamaktadır.

Kitaptaki sayfa no: 17

Bir insanı daha iyi tanımak için onunla daha fazla ilişki kurmak gerekmektedir. Bu ilişki ne kadar çok yüzyüze ise o kadar çok bilgi edinmek mümkündür. Günümüzde insanlar yüzyüze görüşme yanında birbirleriyle mektup, mail ya da telefon aracılığı ile de iletişim kurabilmektedirler. Her ne kadar yazılan e-postanın içeriği ya da telefonda duyulan sesin özellikleri karşıdaki insanın kişilik yapısı hakkında ipucu verecek olsa da  insanların bu iletişim tarzlarında kişilik yapılarını gizlemeleri de mümkündür. Bu nedenle her hangi bir kişiyi ne kadar çok yakından tanımak istiyorsanız, onunla o kadar çok ilişki ve iletişim içine girmeniz gerekmektedir. Bir kişinin ne kadar çok konum, çevre ve ortamda (özellikle stres yaşanan ve çıkarların çatıştığı durumlarda) nasıl davrandığı gözlenirse o kişi hakkında o kadar  çok bilgi edinilmektedir. Diğer yandan hiçbir zaman tek bir davranışa bakarak bir kişinin kişilik yapısı hakkında kesin bir karara varılmamalıdır. Her yorum tekrar tekrar   sınanmalı ve ancak bir çok sınanma sonrasında aynı sonuca varılıyorsa daha kesin karara varılmalıdır. İnsanları tanımanın kendiliğinden olan bir şey olmadığı, çaba harcamak gerektiği ve zaman istediği unutulmamalıdır. Böyle bir çaba içine girildiğinde ilk olarak en çok göze çarpan ipuçlarından yola çıkılmalı ve yumak zaman içinde çözülmeye çalışılmalıdır.

Her insanın birbirinden çok farklı özelliklere sahip olduğu herkes tarafından bilinen bir gerçek olmasına karşın, bu bilginin ilişkilere yansıtılmaması, insan ilişkilerinde çeşitli sorunlar yaşanmasının en önemli nedenidir.

Kitaptaki sayfa no: 18

Birçok kişi insan ilişkilerinde karşısındakinin bir yandan kendisi gibi düşünmesini ve davranmasını, bir yandan da kendisine hak vermesini ve kendisini onaylamasını beklemektedir. İnsanların pek çoğu karşısındaki insanı kendi bakış açısına göre değerlendirmektedir. Bu da karşımızdaki insanı olduğu gibi görmemizi engellemekte ve onu anlamamızı güçleştirmektedir. Herkesin dünyaya ve diğer  insanlara kendi bakış açısıyla baktığı unutulmakta ve insanlar birbirlerini kendi bakış açılarına uymaya zorlamaktadır. Ne yazık ki bu yaklaşım insanların birbirlerini anlamasını engellemekte ve yerli yersiz iletişim kazaları yaşanmasına neden    olmaktadır. Oysa karşımızdaki insanları onların gerçekleri ile anlamaya çalıştığımızda çok şey değişecektir.

Toplumsal yaşamın belli bir düzen içinde sürebilmesi ve herkesi hoşnut edecek bir duruma gelebilmesi için her türlü insan ilişkisinin uygun biçimde yürütülmesine gereksinim    bulunmaktadır. Gerek işyerinde (ister yöneten, ister yönetilen konumunda olunsun) birlikte çalışılan insanlarla ve gerekse günlük gereksinimleri karşılamak için ilişki kurulan insanlarla iyi ilişkiler kurulmak zorundadır. Diğer yandan seçerek birlikte olduğumuz insanların da bazı yönlerine hayranlık duyarken, bazı yönleri bize çok ters gelebilir. Böyle bir durumda onu kaybetmek istemiyorsak o insanın bize ters gelen yönünü değiştirmeye çalışmak yerine anlamaya ve o yönüyle de geçinmenin bir yolunu bulmaya çalışmamız gerekmektedir.

Kitaptaki sayfa no:19

Sonraki sayfa                      İçindekiler 

*Bu metin Prof. Dr. Erol Özmen’in ‘Geçinilmesi Zor İnsanlarla Geçinme Sanatı’ kitabının 15.-19. sayfalarıdır.
Metnin kitapta hangi sayfada yer aldığı metnin sonunda “Kitaptaki sayfa no” olarak belirtilmiştir.
Bu sitede kitabın tamamına ulaşmak mümkündür.
Aşağıdaki “içindekiler” düğmesine tıklayarak kitabın tüm bölümlerine ulaşabilirsiniz. 

Kitabın her türlü telif hakkı saklıdır.
Yazılı olarak izin almadan kitabın herhangi bir bölümü çoğaltılamaz.
Basılı olarak ya da internet ortamında yayınlanamaz.