Psikosomatik Hastalıklar – Tıbbi durumu etkileyen psikolojik etkenler

Psikosomatik hastalık, oluşmasında psikososyal sorunların önemli derecede rol oynadığı bedensel hastalıkları ifade etmek için kullanılan bir kavramdır. Yıllar içinde bir çok dönüşüm yaşayan psikosomatik hastalık kavramı, halk arasında en çok somatizasyon (bedenselleştirme) kavramı ile karıştırılmaktadır. Somatizasyon, psikolojik nedenlerle oluşan fakat bedensel bir hastalıktan kaynaklanmayan bedensel belirtileri ifade ederken (başka bir deyişle kişide her hangi bir bedensel hastalık bulunmamaktadır), psikosomatik hastalıkta kişide psikososyal sorunlar nedeniyle oluşan bedensel bir hastalık bulunmaktadır. Günümüzde ‘psikosomatik hastalık’ kavramı giderek yerini ‘tıbbi durumu etkileyen psikolojik etmenler’ kavramına bırakmaktadır.

1950’li yıllara kadar bu konuda yapılan çalışmalarda bazı hastalıkların oluşmasında ilk çocukluk yıllarında çözümlenmeden bastırılmış ve daha sonraki yaşantılarla güncelleşen bilinçdışı çatışmalar gibi özgül psikolojik durumlar saptanmaya çalışılmıştır. Daha sonraki yıllarda psikosomatik tıp anlayışı değişmeye başlamış ve sınırları genişlemiştir. Bu gelişmeler sonucu psikolojik etmenlerin, “psikosomatik hastalık” diye sınıflandırılmış bazı bedensel rahatsızlıkların oluşmasında tek başına rol oynadığı görüşü yerini çoketmenli kavramlara bırakmıştır. Günümüzde bedensel hastalıklar ile ruhsal etmenler arasında birinin ötekini doğurduğu gibi bir nedensellik ilişkisinden ziyade karşılıklı etkileşime dayanan bir ilişki üzerinde durulmaktadır.

Psikososyal etmenlerin fiziksel sağlık üzerine olan etkisi yüzyıllardan beri bilinmektedir. Psikosomatik tıp kavramı son zamanlarda önemli değişikliklere uğramış ve fiziksel hastalığın ortaya çıkmasında ruhsal etmenlerin rolünden günümüzde “psikosomatik” bir hastalığın olmadığı ve her fiziksel hastalığın biyopsikososyal bileşenlere sahip olduğu kavramına ulaşılmıştır. Dünyada oldukça yaygın kullanım alanı bulan Amerikan Psikiyatri Birliğinin sınıflandırma sisteminin son versiyonu olan DSM.IV’de psikosomatik hastalık kavramı bulunmamakta ve yerini “Tıbbi Durumu Etkileyen Psikolojik Etmenler” almış bulunmaktadır. Bir genel tıbbi durumun gelişmesine, alevlenmesine ya da iyileşmesinin gecikmesine neden olan bir psikolojik etmen bulunduğunda bu tanı kullanılmaktadır. *

* Genel Tıpta Psikiyatri Sendromlar” kitabından alıntıdır. Kitabın yazarlarından (Prof. Dr. Erol Özmen, Prof. Dr. Ömer Aydemir, Prof. Dr. Erhan Bayraktar) yazılı olarak izin alınmadan alıntı yapılamaz.