Ruh Sağlığı

Ruh sağlığını (ruh sağlığı, akıl sağlığı, pozitif ruh sağlığı, ruhsal iyilik hali, ego gücü, güçlü kişilik gibi) ve bozukluğunu  (ruhsal hastalık, ruhsal bozukluk, ruh hastalığı, psikiyatrik hastalık, psikiyatrik bozukluk) ifade etmek üzere günlük dilde ve bilim dünyasında çok sayıda kavram kullanılmaktadır. Bunların bazıları özdeş anlamlar taşıyor olmakla birlikte bazıları arasında küçük ya da büyük farklar bulunmaktadır.

Ruh sağlığı dendiğinde farklı iki durumda söz edilebilir. İlki sahip olunan ruhsal özellikler nedeniyle oluşan ruh sağlığı, ikincisi ise ile yaşanan güncel olaylar nedeniyle ruh sağlığındaki değişimlerdir. Ruh sağlığının geçici olarak bozulması ile kişide süreklilik gösterecek şekilde bazı ruhsal özelliklerin varlığı birbirinden ayrı tutulmalıdır. Her insanın ruh sağlığı bir bedensel ya da ruhsal hastalık ve kullandığı ilaçlar nedeniyle geçici olarak bozulabilir. Bu durum o dönemde ruhsal açıdan iyi olmadığı anlamına gelir fakat böyle bir dönemi atlatan birçok kişi eski haline döner.

Bu sayfada ruh sağlığı daha süreklilik gösteren ruh sağlığını ifade edecek biçimde ele alınmıştır.

Ruh sağlığı nedir? Tanımı

Ruh sağlığını en kısa biçimde Freud’dan alıntılayarak “sevmek ve çalışmak” olarak tanımlayabiliriz. Nitekim bireyin kendisi ve sosyal çevresi ile ilişkisini vurgulayan sevmek ve üretme kapasitesini vurgulayan çalışmak ancak ruh sağlığının iyi olması ile mümkündür.

Ruh sağlığını daha geniş biçimde tanımlamak ise ancak ruhun bazı özelliklerini sıralamak ile mümkündür. Aşağıda bir bireyin ruh sağlığının yerinde olduğunu söyleyebilmek için o bireyde bulunması gereken özellikler sıralanmıştır.

– Sosyal çevresi ile uyum içinde yaşama,

– Kendini değerli, değer gören ve değer görmeye layık bir insan olarak görme

– Sevebilme, sevildiğini hissedebilme

– Üyesi olduğu grup içinde kimliğini yitirmeden aidiyet hissedebilme

– Bağlanabilme ve bağlanılmasına izin verebilme

– Sınırlarını ve yeterliliklerini bilen özsaygı ve özgüven

– Yüksek iç motivasyon varlığı

– Mutlu olma kapasitesine sahip olma

– Kin tutmadan diğer insanları, değersizlik ve yetersizlik izi bırakmadan kendini affedebilme

– Kendisiyle barışık olma

Ruh sağlığını tanımlama güçlükleri

Ruhsal hastalıklarda görülen belirtilerin çok büyük bir kısmının her insan tarafından ara ara yaşanabiliyor olması da ruh sağlığı ve ruhsal hastalık kavramlarının tanımlanmasını zorlaştırmaktadır. Birçok insan günlük yaşamında onu etkileyen olumsuz bir deneyim yaşadığında doğal olarak bir süre depresif olmaktadır. Belki de geçici depresif duygular yaşaması ruh sağlığının iyi olduğunun göstergesi olarak bile kabul edilebilir.

Yine ruh sağlığının yalnız öznel iyilik hali (kendini iyi ve mutlu hissetme) ile sınırlı tutulamayacak bir kavram olması da tanımlama sorunu yaratan diğer bir konudur. Örneğin sosyal uyumu son derece kötü olan birisi kendince çok mutlu olabilir.

Ruh sağlığı yalnız ruhsal hastalık olmama hali değildir. Ruhsal hastalığı olmayan ancak mutsuz bir insanın ruh sağlığının iyi olduğundan söz edemeyiz.

İnsanlar kişilik yapıları nedeniyle çok farklı nitelikler taşırlar. Örneğin içe dönük bir insan daha yalnız bir yaşamı yeğlerken dışa dönük bir insan sürekli sosyal olma arayışındadır.

Güncelleme: 16.08.2020

Prof. Dr. Erol Özmen
Manisa Celal Bayar Üniversitesi Tıp Fakültesi
Psikiyatri Anabilim Dalı

Muayenehane:
Talatpaşa Bulvarı, No: 50, Dora Apt, Kat: 3, Daire: 3, Alsancak, İzmir
Yüz yüze ya da  online görüşme randevusu için telefon : 0 542 236 13 54