Stresle Başa Çıkmada Terapinin Rolü

Uzman Psikolog Zehra Erol

Stres kişiyi zorlayan fiziksel veya psikolojik bir etken karşısında uyum sağlamaya yönelik tepkilerdir. Örneğin; Boşanma, eş kaybı, deprem vb.. olaylar karşısında kişi bu durumlarla nasıl başa çıkacağına dair çaba sarf eder. Stres yaşam içinde kaçınılması mümkün olmayan bir durumdur. Belli bir düzeye kadar iyileştirici ve motive edici özelliğe sahiptir. Belli bir düzeyin üstüne çıktığında kişiyi zorlar ve baskı altında hissetmesine neden olur.

Stres kaynakları içsel stres kaynakları ve dışsal stress kaynakları olmak üzere ikiye ayrılır. Dış çevreden kaynaklanan zorlamalar strese neden olabilir. İş yerindeki çalışma süreleri, işin yoğunluğu gibi. İçsel stres kaynakları; Kişinin kendini kontrol etme zorlukları, duygularını yönetememesi vb.. Stres dediğimizde akla kaygı gelir. Kaygı strese eşlik eder, ancak stresin duygusal psikolojik ve fizyolojik alanda kişi üzerinde etkisi vardır ve daha geniş kapsamlıdır. Gerilim sürekli ve yoğun yaşandığında bağışıklık sistemi üzerinde etkisi vardır ve psikiyatrik rahatsızlıkları tetikleyicidir. Strese karşı psikolojik tepkileri değerlendirdiğimizde ilk aşama gerilimle karşılaşınca mücadele etmek için kendini hazırlar. Fiziksel tepkiler ortaya çıkabilir; kalp atışı artar, kan basıncı artar, kaslar gerilir, terleme artar. Ardından kişi stres verici durumla başa çıkmaya çalışır. Bu aşamada olumsuz düşünce ve duygular devreye girdiği için; psikosomatik bozukluklara yatkın olunur.

Gerilime neden olan durumla başa çıkmada çabalar yetersiz kalırsa tükenme yaşanabilir. Strese karşı verilen tepkilere baktığımızda; Stresle savaş veya kaç tepkisi. Stresle mücadele etmek veya stress vericiden uzaklaşmak yada görmezden gelmek. Diğer tepkide uzlaşmadır. Strese neden olan kaynağın bazı yönlerini değiştirmek bazı yönlerini de kabul ederek tepki vermek. Stres yaşayan kişilerde kaygı, korku, tasalanma ve sıkıntı gib duygusal tepkiler verirler. Kaygı strese karşı daha sık ve yoğun gösterilen tepkidir. Stres kaygılanmamıza, korku duymamıza ve düşünmede zorlanmamıza neden olabilir. örneğin; 30 yıllık evli eşinden boşanma aşamasında olan bayanın boşanma sonrası yaşamında zorluklar oluşabileceğini düşünerek kaygı hissedebilir, boşanma kararını vermekte zorlanabilir. Stresle başa çıkmada yaşanan olay, olayın değerlendirilmesi kadar bireyin kişilik özellikleri de oldukça önemlidir.

Stresle başa çıkmada zorlanan kişilerde psikolojik destek sürecinde psikoterapi de farklı yaklaşımlar uygulanabilir. Problem çözme eğitimi, davranışsal özdenetim, duyarsızlaştırma, EMDR gibi teknikler kullanılabilir.

Stresle başa çıkma becerilerinin geliştirilmesi; Stresin ve başa çıkma tepkilerini anlaması ve tanıması ilk adımdır. Algılama ve duygularını ifade etme şekillerinin stresin oluşumda rol oynadığını ya da şiddetini arttırdığını farkına varmasını sağlamak. Stres doğuran düşünce, duygu ve davranışlarının farkına varmasını sağlamak ve problemlere adım adım yaklaşmaları konusunda bilinçlendirmek. Problem çözme, sosyal desteklerin kullanılması, iletişim, gevşeme ve güvenli davranma konusundaki becerilerin gelişimini sağlamak terapi hedeflerindendir.

Uzman Psikolog Zehra Erol

www.zehraerol.com

Yazılı olarak izin alınmadan alıntı yapılamaz.

Uzman Psikolog Zehra Erol’un diğer makaleleri için lütfen tıklayınız