Psikoloji & Psikiyatri
Psikoloji ve psikiyatrinin internet adresi
Yanlış veya hatalı olduğuna inandığınız bir davranışta bulunduğunuzda suçluluk duygusu açığa çıkar. Suçluluk duygusu belirtileri kendi değerlerinize ve limitlerinize uymadığınızda ortaya çıkar. Açığa çıktığında kendi davranışlarınızı değerlendirir ve yaptığınız davranışlarda hatanızı görür, kabul eder ve düzeltirseniz gelişir ve ilerlerseniz.
Ancak kendinizle ilgili bir değerlendirme yaparken aşırıya kaçtığınız durumlar olabilir. Kendinize baskı yapar, aşırı yargılar, yaşadığınız sıkıntıyı hak ettiğinize inanıp adeta eziyet çektirirsiniz. Bu şekilde açığa çıkan suçluluk duygusu yıkıcı ve özsaygınızı zedeleyicidir ve mutluluğunuza gölge düşürür.
Suçluluk duygusu kendi inandığınız ahlaki kuralı ihlal ettiğinizde açığa çıkar. Örneğin; anne ve babaya bağırmanın yanlış olduğuna inanıyorsanız, annenize bağırdığınızda kendinizi suçlu hissedersiniz ve yaptığınız davranıştan pişmanlık duyarsınız.
Suçluluk duyguları ne zaman yıkıcı olur?
-Yanlış ve hatalı olduğuna inandığınız davranışları koşullar ne olursa olsun katı bir şekilde yapma çabanız varsa kendinizle ilgili beklentileri oldukça güç bir noktaya taşımış olursunuz. Her insanın istisnai durumlarda belirlediği kuralları aşması gerekebilir. Önemli olan bunu ne sıklıkta yaptığınızdır.
-Mükemmel olmak için aşırı çabalamak da suçluluk duygularına zemin oluşturur. Çocuklarınızla, eşinizle, evinizle en iyi şekilde ilgilenmeyi görev bilmek vb.. Günlük yaşam içinde mutlaka eksiklikler, hatalar olacaktır. Başarısız hissettğinizde sıklıkla suçluluk duyguları açığa çıkar ve baş etmek de çok kolay değildir.
-Sorumluluğunuzun çok fazla olduğuna inandığınız durumlarda kaygı ve pişmanlık duygusu birlikte ilerler. Örneğin aşırı korumacı ebevynler çocuklarını yoğun şekilde izlemek ve çocuklarının olumsuz bir şey yaşamaması için çok fazla kontrol ederler. Bu hem sık sık kaygılanmalarına hem de aşırıya kaçtıklarında veya yeteri kadar ilgilenmediklerine inandıklarında suçluluk hissetmelerine de neden olur.
-Diğer bir durumda yakın ilişkilerde kişinin manipülasyonuyla bağlantılıdır. Bireyin ilişki içinde olduğu kişiye suçlu hissettirerek kendi isteklerini yaptırmaya çalışması. Kendisinin sorunlu davranışlarına mazaret olarak baskıcı bir şekilde karşısındaki kişinin davranışlarının neden olduğunu vurgulamasıdır.
Suçluluk duygusu çok sık açığa çıkar ve katı bir biçimde yerleşirse kişi kendini eksik, kusurlu görmeye başlar. Birey kendini kusurlu görmeye başladığında da artık utanç duygusu varlığını hissettirir. Suçluluk duygusu açığa çıktığında uygun değerlendirme yapılmadığı ve kontrol edilemediğinde mutluluğun azalmasına neden olur. Uygun değerlendirmeler yapıldığında problem yaratan tutum veya davranışın çalışılması ve geliştirilmesi için bir fırsattır.
Uzman Psikolog Zehra Erol
Yazılı olarak izin alınmadan alıntı yapılamaz.
Uzman Psikolog Zehra Erol’un diğer makaleleri için lütfen tıklayınız