Doğum sonrası (postpartum) depresyonun belirtileri genellikle depresyon sonrasındaki ilk haftalarda başlıyor olmakla birlikte doğumu izleyen bir yıl içinde herhangi bir zamanda ortaya çıkabilmektedir. Doğum sonrası depresyon kadınların yaklaşık %10–15’inde görülür. Doğumdan sonra kadınlarda görülen depresyonun bazı özellikleri aşağıda verilmiştir.

• Doğum sonrası depresyon yalnız anneyi etkileyen bir hastalık değildir. Tüm aile içi ilişkileri etkiler. Annenin bebeğine uygun ve yeterli bakım verememesine yol açar.
• Nedeni tam olarak bilinmiyor olmakla birlikte doğum sonrası depresyonun ortaya çıkmasında etkili olabilen etmenler arasında hormonal ve biyolojik değişimler, bir bebeğe bakmanın stresi, uyku düzeninin bozulması, günlük planlarının değişmesi ve fiziksel görünümün bozulması sayılabilir.
• Doğum sonrası depresyonlarda tipik depresyon belirtileri görülür. 
• Doğumdan sonra depresif belirtileri olanların büyük bir kısmı (% 80-85) tıbbi yardım arayışına girmemektedirler.

Doğum sonrası babada görülen depresyon (paternal depresyon, babalık depresyonu)

‘Doğum sonrası (postpartum) depresyon’ denildiğinde akla sıklıkla anneler geliyor olmakla birlikte doğum, anne ve babaların yaşamında köklü değişimler yaratan bir süreçtir. Hem anneyi hem babayı bedensel, ruhsal ve sosyal olarak etkiler. Aile içi ilişkilerde köklü değişiklikler ortaya çıkar. Ekonomik ve sosyal  koşullarda, ilişkilerde ortaya çıkan değişimler sonucunda eşlerde çeşitli ruhsal sorunlar gelişebilmektedir. Günümüzde annelik depresyonu iyi bilinirken babalık depresyonu konusunda yeterince bilgi bulunmamaktadır. Babalık depresyonunda gözlenen bazı özellikler aşağıda sıralanmıştır: 

• Babalık depresyonu genellikle gözden kaçan ve birçok kişinin bilmediği bir konudur.
• Doğum sonrasında depresyona giren babaların çocuklarında sonraki yıllarda davranış bozuklukları, duygusal sorunlar ve hiperkativite gibi ruhsal sorunlar görülebilmektedir.
• Annelerde görülen depresyona göre daha yavaş başlar ve bir yıllık süreci bulabilir. 
• Babalardaki depresyonun belirtileri annelerde görülenden farklılıklar göstermektedir. Babalarda daha çok sosyal davranış değişiklikleri, içe kapanma, öfke patlamaları, madde ve alkol kullanımı, eşe şiddet uygulama, evlilik dışı ilişkiler görülür. Daha önce babada görülmeyen bu tür durumlar doğum sonrasında ortaya çıktıysa babalık depresyonu akla gelmelidir.  

Kaynaklar

Aksu, A., & Yılmaz, D. V. (2019). Postpartum Dönemde Göz Ardı Edilen Bir Sorun: Paternal Depresyon. Turkiye Klinikleri Hemsirelik Bilimleri, 11(3):324-330.

Ay, F., Tektaş, E., Mak, A., & Aktay, N. (2018). Orjinal Makale Postpartum depresyon ve etkileyen faktörler: 2000–2017 araştırma sonuçları. Psikiyatri Hemşireliği Dergisi, 9(3):147-152.

Tezel, A., & Gözüm, S. (2005). Postpartum dönemde kadınlarda görülebilen depresif belirtiler ve hemşirelik bakımı. Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi, 12(2), 62-68.

Kısa ve öz bilgiler

• Depresif belirtileri olan kadınlarda yaşananın bir doğum sonrası (lohusalık) hüznü mü yoksa bir doğum sonrası depresyon olarak adlandırılan bir depresif bozukluk mu ayırt edilmelidir. Ancak bu ayrımı bir doktorun yapabileceği unutulmamalıdır.  Günlük yaşamını ve bebeği ile ilgilenmesini etkileyen, yaşam kalitesini bozan depresif yakınmaları olanların mutlaka bir ruh sağlığı ve hastalıkları uzmanına başvurması uygun olacaktır.
• Doğum sonrasında çeşitli ruhsal yakınmalar yaşayan kadınlar bir komşunun tavsiyesi ya da benzeri bir durumla kendi başlarına bir ilaç kullanmamalıdır. İlaçlar anne sütüne ve sütle de çocuğa geçebilmektedir. Psikolojik durumu etkileyen ilaçlar ancak bir doktor tavsiyesi ile kullanılmalıdır. 

Derleyen:

Prof. Dr. Erol Özmen
Manisa Celal Bayar Üniversitesi Tıp Fakültesi
Psikiyatri Anabilim Dalı

Muayenehane:
Talatpaşa Bulvarı, No: 50, Dora Apt, Kat: 3, Daire: 3, Alsancak, İzmir
Yüz yüze ya da  online görüşme randevusu için telefon : 0 542 236 13 54

İlginizi çekebilecek diğer yazılar

Depresyon – Psikoloji & Psikiyatri Sözlüğü

Depresyonlu hastaların akıllarına takılan sorular – Prof. Dr. Erol Özmen

Depresyonlu kişilerde hangi belirtiler görülür ? – Prof. Dr. Erol Özmen

Doğum Sonrası Depresyon – Uzman Psikolog Zehra Erol