Anksiyete Nedir ?

Prof. Dr. Erol Özmen

Anksiyete nedir?

Anksiyete bir tehlike ile karşı karşıya kaldığında her insanın yaşadığı bir duygudur.

Anksiyete Türkçe’ye bunaltı ya da kaygı olarak çevrilmektedir. Ancak anksiyete günlük dilde kullanıldığı şekliyle bunaltı ve kaygı ile sınırlı bir kavram değildir. Endişelenmek, korkmak, gerginlik yaşamak, daralmak, huzursuzlanmak, sıkılmak, tedirgin olmak yine kişinin anksiyete içinde olduğunu ifade eder.

Anksiyete kendi başına doğrudan bir ruhsal hastalık belirtisi gibi düşünülmemelidir. Her insan anksiyete olarak ifade edilen duyguları günlük yaşamında az ya da çok mutlaka yaşar.

Anksiyete ne zaman bir bedensel ya da ruhsal hastalık belirtisi olarak düşünülmeli

Ruh sağlığı alanında anksiyete olarak tanımlanan duygular bireyin yaşam kalitesini olumsuz etkiliyor ise kişide bedensel ya da ruhsal bir hastalığın söz konusu olabileceği düşünülmelidir.

Anksiyete yaşandığında birey geçici olarak bundan etkilenir. Örneğin kişi anksiyeteli olduğunda kendisinde hiçbir hastalık söz konusu olmasa bile konsantrasyonu bozulur. Fakat bu durum geçicidir. Kişi saatler ya da günler içinde bu duygulardan kurtulur. Bir hastalık söz konusu olduğunda anksiyete kişinin yaşamını uzun süre etkiler. Kişi anksiyetesini yatıştıramaz ya da atamaz. Yaşam kalitesi bozulur. İş yaşamında, akademik yaşamında ve günlük yaşamında bir çok sorunlar yaşar.

Kişi bir hastalık belirtisi olarak ele alınacak şekilde anksiyete yaşıyorsa bu durumun bedensel ya da ruhsal bir hastalıktan kaynaklanabileceği düşünülmelidir. Örneğin kanda tiroid hormonları düzeyinin arttığı ve hipertiroidi olarak adlandırılan hastalıklarında anksiyete belirtilerine çok sık rastlanır. Diğer yandan psikiyatride anksiyete bozuklukları olarak adlandırılan hastalıkların temel belirtisi olması yanında başta depresyon olmak üzere diğer psikiyatrik hastalıklarda da çok sık görülmektedir. Unutulmaması gereken konulardan birisi de madde ve ilaç kullanımının ve bunların kesilmesinin de anksiyete oluşturabileceğidir. Örneğin aşırı miktarda çay ve kahve tüketen kişi birden çay ve kahve içmemeye başlarsa kişide anksiyete ortaya çıkar.

Anksiyete belirtileri

Anksiyete yaşayan kişilerde çeşitli ruhsal ve bedensel belirtiler görülür. Fakat görülen belirtiler kişiden kişiye farklılıklar gösterir. Kişilik yapısı, anksiyete yaratan olayın özellikleri ve bunun kişi için anlamı, yaşanan anksiyete bozukluğunun özellikleri aşağıda belirtilen belirtilerin hangilerinin ortaya çıkacağını etkileyen etmenlerdir.

Vurgulanması gereken konulardan birisi de anksiyetenin bir hastalık işareti olarak varlığında bambaşka belirtilerin ortaya çıkmadığıdır. Başka bir deyişle olağan ve bir hastalık belirtisi olarak ortaya çıkan anksiyete arasındaki fark belirtilerin şiddet ve süresi ile kişinin yaşam kalitesine olan etkisidir.

Anksiyeteli kişi her şeyden önce kendisini endişeli, gergin, tedirgin, korku içinde, kaygılı hisseder. Huzursuzdur, yerinde duramaz, oturduğu yerde sürekli hareket halindedir. Elleriyle parmaklarıyla oynar, elbiselerini çekiştirir. Seslerden aşırı irkilir. Sabırsızdır. Kolaca kızar ve parlar. Ellerinde titreme, yüzünde kızarma (bazen de solgunluk), terleme vardır. Dikkatini belli bir konuda toplamakta güçlük çeker. 

Anksiyeteli kişilerde hemen her zaman çeşitli bedensel yakınmalar da bulunur. Bunlar arasında çarpıntı, ağız kuruluğu, yüzde solukluk ya da kızarma, terleme, titreme, göz bebeğinin büyümesi, sık işeme, nefes darlığı, boğazda düğümlenme, uyuşma/karıncalanma, kaslarda gerginlik, kılların dikleşmesi vardır.

Normal ve anormal anksiyete ?

Yaşadığı anksiyetenin normal mi ya da anormal mi olduğunu anlamaya çalışan her birey bunun kendisini ve yaşamını nasıl etkilediğini belirlemesi gerekmektedir. Bunaltı ve kaygının ne zaman ve hangi durumlarda ortaya çıktığı, süreklilik gösterip göstermediği, bireyin yaşamını nasıl etkilediği karar vermede önemli bilgiler veren sorulardır. Fakat yaşanan anksiyetenin normal ya da anormal olduğu kararını ruh sağlığı ve hastalıkları uzmanları verebilirler.

Güncelleme: 12.02.2021

Prof. Dr. Erol Özmen

Manisa Celal Bayar Üniversitesi
Tıp Fakültesi
Psikiyatri Anabilim Dalı

Muayenehane:
Talatpaşa Bulvarı, No: 50, Dora Apt, Kat: 3, Daire: 3, Alsancak, İzmir
Yüz yüze ya da  online görüşme randevusu için telefon : 0 542 236 13 54

Yazılı olarak izin alınmadan alıntı yapılamaz.

Prof. Dr. Erol Özmen’in diğer makaleleri için lütfen tıklayınız