Korkular

Korku, insanoğlunda doğuştan var olduğu düşünülen 8 temel duygudan birisidir. Her insan günlük yaşamında birçok kez çeşitli düzeylerde korku yaşar. Korku yaşandığı anda sempatik sinir sisteminin etkinliği arttığından yaşanan duyguya bedensel belirtiler (çarpıntı, terleme, aldığı nefes yetmiyormuş hissi gibi) eşlik eder.   

• Ruh sağlığı literatüründe bazen korku ve anksiyete (kaygı) ayrı kavramlar olarak ele alınır. Tehlikenin somut bir nedeni varsa yaşanan ‘korku’, gösterilebilen somut bir neden olmamasına karşın kişi tehlike içinde olduğu duygusuna kapılıyorsa durum ‘anksiyete (kaygı)’ olarak nitelenir.  Fakat günlük yaşamda bu ayrımı yapmak pek kolay olmaz. Somut bir tehlike söz konusu olsa bile bilinçdışı etmenlerin yaşanan duyguya katkıda bulunup bulunmadığını belirlemek mümkün değildir. Bu nedenle her türlü korkunun anksiyete olarak ele alınması daha kullanışlı bir yaklaşımdır.
• Herhangi bir durum, olay ya da kişi karşısında yaşanan korkunun ortalama bir insanın yaşayabileceğinden farklı ve makul şiddette olup olmadığı önemli bir konudur. Beklenenden az ya da çok olması o kişinin iç dünyası hakkında fikir verir. Az ya da çok yaşanmasının nedenlerinin belirlenmesi o kişinin kendisini daha iyi tanımasını sağlar. 
• Korkuya tedavi edilmesi ya da yaşanmaması gereken bir duygu olarak bakılmamalıdır. Bütün duygular gibi korkunun da bir uyarıcı olma niteliği vardır. Kişiyi bir tehlike ile karşı karşıya olduğu konusunda uyarır. Korku makul olmayan bir şekilde ya da düzeyde yaşanıyorsa o zaman psikolojik bir sorun olarak ele alınması düşünülmelidir.
• Türk Dil Kurumu Güncel Türkçe Sözlükte korku “Bir tehlike veya tehlike düşüncesi karşısında duyulan kaygı, üzüntü” ve “Kötülük gelme ihtimali, tehlike, muhatara”  şeklinde tanımlanmaktadır. Ancak bir tehlike ya da kötülük gelme ihtimali ile karşı karşıya olunduğunda yaşanan tek duygu korku değildir. Böyle bir durumda günlük dilde kullanıldığı şekliyle korku yanında kaygı, endişe, gerginlik gibi duygular da yaşanır. Bu duyguları birbirinden net olarak ayırmak oldukça zor olsa da bu duygular farklı nitelikler taşır. Fakat cümle içinde kullanıldığında aradaki fark biraz daha belirginleşir. Deneme niteliğinde örnek cümleleri şu şekilde oluşturabiliriz: Köpekten korkulur. Köpeğin ısırma olasılığı bizi kaygılandırırken ısırılmış olduğumuzu varsaymak bizi endişelendirir. Köpekten zarar görme olasılığı devam ettikçe kendimizi gergin hissederiz.  

Korku ve ruhsal rahatsızlıklar

Korku, psikiyatride anksiyete çerçevesinde ele alınan bir konudur. Başta anksiyete bozuklukları olmak üzere korku birçok psikiyatrik hastalıkta bir yakınma olarak gündeme gelmektedir. Her ruhsal hastalıkta ve kişilik bozukluğunda kendine özgü korkular yaşanır. Aynı tanıyı alan hastaların korkuları da birbirine benzemeyebilir. Aşağıda bazı ruhsal rahatsızlıklarda görülen korkulara örnekler verilmiştir:

• Özgül fobide bir nesne ya da duruma karşı mantık dışı korku yaşanır.
• Yaygın anksiyete bozukluğu olanlar her an kötü bir şey olacağı ve yakınlarının başına kötü bir şey gelebileceği korkusu içindedirler.
• Sosyal fobisi olanlar diğer insanların gözünde küçük düşeceği korkusu taşır.
• Sağlık anksiyetesi ya da hipokondriyazisi (hastalık hastalığı) olanların zihni ciddi bir bedensel hastalıkları olduğu korkusu ile doludur.
• Posttravmatik stres bozukluğu olanlarda travmanın tekrar yaşanabileceği korkuları vardır.
• Obsesif kompulsif bozukluğu olanlar takıntılarının gerçekleşmiş olabileceği ya da gerçekleşebileceği korkusunu taşırlar. Kompulsiyon olarak adlandırılan davranışlarını da çoğu zaman sonuç elde edemeseler de korkularını yatıştırmak için gerçekleştirirler.
• Obsesif kompulsif kişilik yapısı olan bir kişinin en büyük korkusu kontrolü yitireceği korkusudur.

Prof. Dr. Erol Özmen

Manisa Celal Bayar Üniversitesi Tıp Fakültesi
Psikiyatri Anabilim Dalı

Muayenehane:
Talatpaşa Bulvarı, No: 50, Dora Apt, Kat: 3, Daire: 3, Alsancak, İzmir
Yüz yüze ya da  online görüşme randevusu için telefon : 0 542 236 13 54