Suçluluk Duygusu

Her hangi bir insan yanlış bir şey yaptığında ya da yaptığını, hatalı davrandığını düşündüğünde, toplumun yazılı ya da yazılı olmayan kurallarını çiğnediğinde, görevlerini gerektiği şekilde yerine getirmediğinde ve kendinden beklendiği şekilde davranmadığını düşündüğünde çeşitli duygular yaşar. Bunlardan birisi de suçluluk duygusudur. Yaşanabilen diğer duygular arasında kaygı, korku, utanç ve pişmanlık sayılabilir. Çoğu zamanda bunların en azından bir kaçı iç içe yaşanır. Bunları ayrıştırmak ya da sınırlarını çizmek çoğu zaman mümkün olmaz. Hangi duygunun daha ağırlıklı yaşayacağını o kişinin kişilik yapısı belirler. Örneğin cezalandırılacağını düşünen bir kişi de kaygı ve korku ortaya çıkar. Durumu kendisine yakıştıramayanlarda ise utanç. Kendisini katı biçimde eleştiren, kınayan değersizleştiren kişide ise suçluluk duygusu gözlenir. ‘Böyle olmasa iyiydi ama oldu artık’ diyenin pişmanlık hissetmesi daha büyük bir olasılıktır.

Ruh sağlığı kuramları ile değerlendirecek olursak suçluluk duygusunun süperegonun bir işlevi olduğunu söyleyebiliriz. Nitekim katı ve esneklik göstermeyen süperego yapılanması olanlar daha fazla suçluluk duygusu yaşarlar. Günlük yaşamdaki dille düşünecek olursak suçluluk duygusunun vicdan ile ilgili olduğunu görürüz. Vicdansız insanların suçluluk duygusu yaşadıkları görülmez. Vicdanlı insanlar ise vicdan azabı çekmeye daha yatkındırlar.

Suçluluk duyguları kendi başına bir ruhsal hastalık belirtisi değildir. Esas olarak kişilik yapısı ve ruhsal yapılar (süperego) ile ilişkilidir. Ancak kişi her zamankinden farklı nitelikte ve şiddette (uygunsuz, abartılı ve yoğun) suçluluk duygusu yaşıyorsa kişide bir ruhsal hastalık (özellikle depresyon) gelişmi olabileceği mutlaka akla gelmelidir.

Suçluluk duygusunun diğer bir yüzü ise suçluluk yaşamamadır. Örneğin antisosyal ve narsistik kişilik yapısına sahip insanların suçluluk duyguları yaşadıkları pek gözlenmez.

Kısa ve öz bilgiler

• Suçluluk duygusu yaşamaya yatkın olma, yerli yersiz kendini suçlama ve sürekli kabahati kendinde arama eğiliminde olma insanları mutsuz yaşamaya mahkum eden bir özelliktir.  Bu özellikleri olan insanlarda ayrıca bir ruhsal hastalık gelişme olasılığı çok yüksektir.
• Uzun süreli yaşanan suçluluk insanı adeta zehirler. Bir olayın etkisini bir türlü aşamayan ve bu nedenle sürekli suçluluk yaşayanlar mutlaka ruhsal yardım almayı  düşünmelidirler.
• Ülkemizde çocuk yetiştirme tarzı nedeniyle özellikle erkek çocuklar olmak üzere çocukların yoğun suçluluk duyguları yaşadığı görülmektedir. Erkek eşin annesine yönelik suçluluk duyguları birçok evliliklerde ciddi anlaşmazlıklara neden olabilmektedir. Anne-baba etkisi olmazsa birbiri ile anlaşabilecek çiftlerin boşandıkları seyrek görülen bir durum değildir.

Prof. Dr. Erol Özmen
Manisa Celal Bayar Üniversitesitesi Tıp Fakültesi
Psikiyatri Anabilim Dalı
Güncelleme: 18.07.2019

Muayenehane:
Talatpaşa Bulvarı, No: 50, Dora Apt, Kat: 3, Daire: 3, Alsancak, İzmir
Yüz yüze ya da  online görüşme randevusu için telefon : 0 542 236 13 54

İlginizi çekebilecek diğer yazılar

Üzüntü & Suçluluk & Pişmanlık – Prof. Dr. Erol Özmen

Suçluluk & Pişmanlık – Prof. Dr. Erol Özmen

Depresyonda görülen belirtiler: Suçluluk duygu ve düşünceleri – Prof. Dr. Erol Özmen

Suçluluk Duygusu – Uzman Psikolog Zehra Erol

Suçluluk Duygusu İle Başa çıkmak – Uzman Psikolog Zehra Erol

Suçluluk Duygusu Belirtilerii – Uzman Psikolog Zehra Erol