Yalnızlık

Yalnızlık nedir? Tanımı

Yalnızlık sözlüklerde ‘yalnız olma durumu’ ve ‘kimsesizlik’ şeklinde tanımlanmaktadır. Ancak sözlüklerin tanımladığı yalnızlık ile ruh sağlığı alanında kullanılan yalnızlık özdeş kavramlar değildir. Nitekim eşinin yıllar önce ölümü nedeniyle tek başına yaşayan bir kişi yalnızlık çekmiyor, yalnızlık acısı yaşamıyor olabilir.

Sözlüklerin tanımladığı yalnızlık tek başına olmayı ya da bir insanın kimsesinin olmamasını ifade eder. Örneğin çeşitli nedenlerle tek başına yaşayan, iş gereği gittiği bir şehirde yalnız kalan ya da arkadaşı olmayan insanların durumu bu tanıma uyar. Fakat ruh sağlığı çerçevesinde ele alınan yalnızlık daha farklı anlamlar taşır. İnsanın en temel psikolojik gereksinimlerinden olan bağlanma, bağlılık, aidiyet, birliktelik ve yakınlık gibi hisleri kimseye karşı hissedememesidir. Başka bir deyişle bunları yaşamasını sağlayacak kimsesinin olmadığı hissine kapılmadır. Yalnızlık hissine genellikle kendini değer verilen, değerli ve değer görmeye layık bir insan olarak görmeme eşlik eder.

Zaman zaman yalnızlık hissine kapılmayan insan yoktur. Fakat bazı insanlar daha kolay ve daha sık yalnızlık duygularına kapılırlar. Bazıları ise sürekli dindirilemeyen yalnızlık duyguları taşırlar.

Ruhsal hastalıklar ve yalnızlık

Yalnızlık hiçbir ruhsal hastalık ile ilgili olmaksızın her insanın yaşadığı ya da yaşayabileceği bir yaşantıdır. Ancak bazen ruhsal hastalığın bir belirtisi olarak görülebileceği gibi bazen de ruhsal hastalıkları tetikleyebilmektedir.

Somut nedenlerle (Örneğin iş gereği, ölümler, hastalık ya da özürlülük nedeniyle) sevdiği ve kendisini yakın hissettiği insanlardan uzak kaldığında birçok insan duruma uyum sağlarken bazı insanlar durumdan etkilenir depresyona kadar giden ruhsal sorunlar yaşayabilirler. Aşağıda yalnızlık ile ilişkili olabilen ruhsal bozukluklardan söz edilmiştir.

Depresyon
Depresyon ile yalnızlık arasında iki yönlü bir ilişki vardır. İlki depresyon nedeniyle hastaların yalnız kalmaya eğilimli olması, ikincisi ise kimsesiz kalmanın yarattığı psikolojik etki nedeniyle insanların depresyona girmeleridir.

Depresyon yaşayan kişiler çoğu zaman toplumdan ve sosyal ilişkilerden uzak dururlar. Mutsuzluk, ilgi istek kaybı, yaşamın anlamını yitirmesi ve diğer depresyon belirtileri hastaları diğer insanlardan uzaklaştırır. Başka bir deyişle depresyonlu hastalar depresyon belirtileri nedeniyle sosyal ilişkilere katılmazlar fakat depresyonun iyileşmesiyle birlikte yine eski sosyalliğine geri dönerler. Diğer yandan çeşitli nedenlerle yalnız kalan ya da yalnız olduğu hisleri yaşayan kişiler depresyon yaşamaya yatkındırlar.

Sosyal anksiyete / Sosyal fobi
Sosyal anksiyetesi olan insanlar toplum içine girdiklerinde yaşadıkları ve yaşayacaklarını düşündükleri kaygı nedeniyle toplumdan uzak dururlar. Sosyal anksiyetenin ileri düzeylerinde insanların evden çıkamadıkları da görülebilir.

Çekingen kişilik
Çekingen, utangaç insanlar diğer insanlarla ilişki kurmakta çok zorlanmaları nedeniyle (içlerinden diğer insanlarla ilişki ve iletişim içinde olmaya can atıyor olsalar bile) çoğu zaman yalnız kalmayı yeğlerler.

Şizoid kişilik
İçedönük insanlardır. Pek arkadaşlar yoktur, yalnız olmayı ve kalmayı yeğlerler. Çekingenlerden farklı olarak diğer insanlarla ilişki ve iletişim içinde olma gibi bir istekleri yoktur.

Madde kullanım bozuklukları
Yalnızlık hissi olanlarda özellikle alkol olmak üzere madde kullanım bozuklukları görülebilmektedir.

 Yalnızlık ile ilgili kısa ve öz bilgiler

• ‘Yaşamın anlamsız gelmesi’, ‘boşluk hissi‘, ‘terk edilmişlik hissi’, ‘kimsesiz olma’, ‘yakınlık hissedememe’, ‘kimseye güvenememe’ ve ‘kırılgan olma’ yalnızlık ile ilgili olabilmekle birlikte birebir aynı yaşantılar gibi düşünülmemelidir. Çok farklı nitelikler taşımaları nedeniyle birbirinden ayrıştırmaya çalışılmalıdır.
• Yalnızlık acısı çekenler ‘yanında hissettiği’, ‘desteğini hissettiği’, ‘sırtını dayayabileceği’, ‘onaylandığı’ ve ‘kabul gördüğü’ birilerinin olmadığı hisleri içindedir.
• Birçok kişi yalnız insanların mutlu olamayacağını düşünür fakat bu doğru değildir. Tam tersi mutlu olmak için mutlaka romantik bir ilişkiye gereksinim duyulması sağlıksız bir durum olarak ele alınmalıdır.

Prof. Dr. Erol Özmen

Manisa Celal Bayar Üniversitesi Tıp Fakültesi
Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı

Muayenehane:
Talatpaşa Bulvarı, No: 50, Dora Apt, Kat: 3, Daire: 3, Alsancak, İzmir
Yüz yüze ya da  online görüşme randevusu için telefon : 0 542 236 13 54

İlginizi çekebilecek yalnızlık ile ilgili yazılar

Yalnızlığın Hissettirdikleri – Uzman Psikolog ZehraErol

Yalnızlık Belirtileri – Uzman Psikolog Zehra Erol

Yalnızlık Nedir? – Uzman Psikolog Zehra Erol

Yalnızlık Önemsenmediğinizi Hissettiğinizde Ortaya Çıkar – Uzman Psikolog Zehra Erol

Yalnızlık ve Anılar – Uzman Psikolog Zehra Erol

Tek Başına Olmak ve Yalnız Olmak – Uzman Psikolog Zehra Erol

Mükemmeliyetçilik ve Yalnızlık İlişkisi – Uzman Psikolog Zehra Erol

Terk Edilmeye Aşırı Hassas Olanlar – Uzman Psikolog Zehra Erol

Evlilikte Yalnızlık _ Uzman Psikolog Zehra Erol

Duygusal Terk Edilmeye Bağlı Depresyon – Uzman Psikolog Zehra Erol

İlişkilerde yalnızlık nasıl sinsice ilerler – Uzman Psikolog Zehra Erol

Çekingenlik / Utangaçlık / Sıkılganlık  – Psikoloji & Psikiyatri Sözlüğü

Depresyon – Psikoloji & Psikiyatri Sözlüğü

Kişilik – Psikoloji & Psikiyatri Sözlüğü

Sosyal fobi – Psikoloji & Psikiyatri Sözlüğü