Psikoloji & Psikiyatri

Psikoloji ve psikiyatrinin internet adresi

Duygu

Duygunun herkes tarafından kabul edilen bir tanımı yoktur. Her bilim ya da sanat alanı duyguyu ağırlıklı olarak kendisini ilgilendiren çerçevede incelemektedir. Burada da duygu ağırlıklı olarak ruh sağlığını ilgilendirdiği yönleri ile ele alınacaktır. İnsanoğlu her anında az ya da çok mutlaka duygu yaşar. Yaşadığı duyguyu çevredeki canlı ya da cansız her türlü nesne ile ilgili algıları, bunlarla ilgili yorumları ve bunların iç dünyasında canlandırdıkları etkiler.

Birçok insan yaşamında önemli bir yer tutan ve rolü olan duygulara gereken önemi vermez. Hatta duygulara bir zayıflık olarak bakanlar da bulunmaktadır. Oysa duygu yaradılışımızda olan ve yaşamaktan kaçınamayacağımız bir gerçektir. Duygularımız anlamamak, onlara gereken önemi vermemek kendimizi anlamamak ve önemsememek sonucunu getirir. Duygular üzerinde düşünmek, onları görmek ve farkına varmak kabullenmenin ve değişimin ilk basamağıdır.

Daha önceleri duyguların karar almayı olumsuz etkilediği, insanları yanlış kararlar almaya yönlendirdiği düşünülürken bu bakış açısı son zamanlarda değişmeye başlamıştır. Duyguların nasıl oluştuğu ve ortaya çıkış amacı konusunda giderek artan bilgiler duyguların doğru karar vermede mantık kadar önemli olabileceğini göstermektedir. Mantık bilinen verilerden yola çıkarak karar almayı sağladığından daha akılcı, duygular ise elle tutulur olmayan soyut düzeyde işleyen düzeneklerle işlediğinden akıldışı bir yaklaşım gibi görülmektedir. Oysa duygular insanoğlu için bir uyarı düzeneğidir. Bedensel, ruhsal ve sosyal bütünlüğü korumak amacıyla duygular akıl yoluyla ulaşamayacağımız düzeneklerle bireyi uyarır. Bazı insanların çok iyi bildiği ve çoğu zaman duyguların öncelediği sezgiler de buna bir örnektir, Sağlıklı ruhsal yapılanması olan bireylerde bu düzenek daha işe yarar biçimde çalışır, yanılgılı bir uyaran olma olasılığı düşer. Örneğin bir tehlike anında yaşanan korku kişiyi önlem almaya yönlendirir. Ancak telaşlanmaya yatkın bir kişilik yapısına sahip bir kişi daha kolay ve abartılı görünen korku yaşarken vurdumduymaz bir kişi hiç korku yaşamayabilir.

Prof. Dr. Erol Özmen
Manisa Celal Bayar Üniversitesi Tıp Fakültesi
Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı

Kısa ve öz bilgiler

İnsanoğlu hemen her zaman birçok duyguyu iç içe yaşar. Bazen de yaşanan duygu netleştirilemez. Örneğin zaman zaman yaşanan duygunun korku mu kaygı mı olduğu belirlenemez. Fakat her koşulda içinde bulunduğu duygusal durumu daha iyi anlamak isteyenlerin yaşadığı duyguları ayrıştırmaya çalışması gerekmektedir.
Sıklıkla duyguların mantıklı karar almayı olumsuz etkileyeceği söylenir. Bu her zaman olmasa da zaman zaman doğrudur. Özellikle yoğun düzeyde yaşanan duygular mantıklı düşünmeyi etkiler. Ancak duygusal açıdan künt olmak, duyguyu hissedememek ya da ifade edememek de mantık yürütmeyi olumsuz etkileyebilir.
Bir olay sonrasında yaşanan duygu olaya göre abartılıysa, yoğunsa ya da tam tersi sönükse, azsa geçmişte yaşanan, geçmişten kalan ve iç dünyada yer edinmiş olan bir şeylerle ilişkili olma olasılığı çok yüksektir Başka bir deyişle beklenenden farklı düzeyde ve makul olmayan bir duygu yaşanıyorsa yaşanan duygunun yalnız o an yaşananlarla ilgili olmadığı unutulmamalıdır.
Klasik olarak çeşitli sayılarda temel duygulardan söz ediliyor olmakla birlikte bu görüş giderek değişmektedir. Günümüzde giderek temel duygu olarak adlandırılan duyguların belli bir sayı ile sınırlandırılamayacağı ve bu duyguların ‘saf’ duygular olmadığı görüşü kabul görmeye başlamıştır.

Güncelleme: 11.03.2023

Prof. Dr. Erol Özmen
Manisa Celal Bayar Üniversitesitesi Tıp Fakültesi
Psikiyatri Anabilim Dalı

Muayenehane:
Talatpaşa Bulvarı, No: 50, Dora Apt, Kat: 3, Daire: 3, Alsancak, İzmir
Yüz yüze ya da online görüşme randevusu için telefon : 0 542 236 13 54

İlginizi çekebilecek yazılar

Bir deneyim olarak duygu – Prof. Dr. Erol Özmen

Duygu – Prof. Dr. Erol Özmen

Duygu, duygular – Prof. Dr. Erol Özmen

Duyguları tanıma ve ifade etme – Prof. Dr. Erol Özmen

Duygular & Kendini tanıma – Prof. Dr. Erol Özmen

Duyguların insan yaşamındaki yeri ve önemi – Prof. Dr. Erol Özmen

Kıskançlık – Prof. Dr. Erol Özmen

Kırık Kalpler iyileşir mi? – Prof. Dr. Erol Özmen

Kızgınlık, Sinirlilik, Hiddet, Öfke – Prof. Dr. Erol Özmen

Öfkeyle nasıl baş edebilirsiniz? – Prof. Dr. Erol Özmen

Sevgi – Prof. Dr. Erol Özmen